Er is met name veel onderzoek gedaan naar de (unieke) uitwerking van muziek maken op het kinderbrein. Bengtsson et al. (2005) toonden aan dat de hersenbalk van kinderen die regelmatig muziek maken breder wordt, waardoor de linker- en rechterhersenhelft beter met elkaar samenwerken. Dit komt mede door de vorming van een witte vetachtige stof (myeline) rondom de zenuwvezels, wat voor snellere impulsgeleiding zorgt tussen beide hersenhelften.
Wat doet muziek maken met je brein? En heeft dat voordelen op je werk?
Musiceren is al van jongs af aan onderdeel van mijn leven: als kind speelde ik jarenlang dwarsfluit, inmiddels een klein beetje piano, ik heb zanglessen gevolgd en zing (althans, voor corona losbarstte) wekelijks in een popkoor. Sinds ik bij D&VE werk vraag ik me regelmatig af wat muziek maken eigenlijk doet met je hersenen en psyche – én natuurlijk wat dat voor voordelen heeft in je werk. In dit artikel: wat de wetenschap hierover zegt. – door Saskia de Ruijter
Cognitieve functies
Gaan kinderen dan bijvoorbeeld ook beter rekenen als ze muziek maken? Of worden ze beter in taal? Dat is dan weer niet wetenschappelijk bewezen. Het lijkt erop dat kinderen die een muziekinstrument bespelen ook beter zijn in cognitieve functies zoals rekenen en taal. Dat zou echter óók te maken kunnen hebben met dat de hersenen van muzikale mensen in aanleg al anders zijn, waardoor zij graag een muziekinstrument bespelen én bovengemiddeld presteren in cognitieve functies (Schellenberg, 2015).
Sociale vaardigheden
Het is wel algemeen bekend dat (samen) muziek maken een basis legt voor empathie, sociale binding, kwaliteit van leven, creativiteit, luisteren naar elkaar en openstaan voor verschillen. Deze basis is in de maatschappij nog veel belangrijker dan de eventuele verbetering van cognitieve functies, dus structureel muziekles aanbieden op de basisschool heeft sowieso een positieve invloed. Dit is een van de redenen dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap kwam met het initiatief Méér muziek in de klas.*
*Enkele jaren geleden ontstond het prachtige initiatief “Méér muziek in de klas”. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft met behulp van verschillende sponsors en ambassadeurs de missie om voor alle 1,6 miljoen basisschoolleerlingen structureel muziekles aan te bieden: meermuziekindeklas.nl.
Muziek en werk
Tot zover muziek en kinderen. Heeft musiceren ook een positieve invloed op volwassenen, bijvoorbeeld in hun werk? Daar is helaas geen eenduidig antwoord op te geven. Wan & Schlaug (2010) deden wel een studie onder ouderen, die na hun zestigste nog een muziekinstrument leerden bespelen en noten leerden lezen. Wat bleek? Aandacht, (werk)geheugen en verwerkingssnelheid verbeterden in de groep die muzieklessen had gekregen! Op latere leeftijd iets nieuws leren heeft een positieve uitwerking op de prefrontale cortex. Dit onderdeel van de hersenen is belangrijk voor het filteren van informatie en het remmen van responsen die op dat moment storend kunnen zijn om goed te presteren. Dit kan erg handig zijn in je werk. Of dat voor mensen die jonger zijn dan zestig ook zo’n significant verschil geeft, is dan weer niet bekend.
Ritme en planningstaken
Het meetikken van een ritme tijdens het bespelen van een instrument vereist coördinatie en anticipatie, essentieel voor executieve functies zoals planning (anticiperen op wat gaat komen), zo ontdekten Miendlarzerwska en Trost (2014). Als plannen belangrijk is in je functie, dan kan het op deze manier trainen van je coördinatie- en anticipatievaardigheden zeker van pas komen.
Mentale effecten van muziek
Bij (samen) muziek maken of zingen maken onze hersenen het gelukshormoon oxytocine aan, wat onder andere gevoelens van saamhorigheid oproept. Nu zul je wellicht met je collega’s niet zo snel samen in gezang uitbarsten of een bandje beginnen (alhoewel dat best een goed idee is voor de collegialiteit), maar als je dat in je vrije tijd doet geeft dat ontspanning en dat is goed voor je algehele mentale welzijn. Wat weer een positief effect kan hebben op je stresslevel tijdens je werk. Daarnaast roept muziek ook emoties op zoals nostalgie, vreugde, spanning, tederheid, verbazing en verwondering. Dat geldt natuurlijk voor zowel kinderen als volwassenen.
Conclusie: zoals vaak in de wetenschap is het antwoord op mijn vraag nog niet zo eenduidig te geven. Er is zeker nog ruimte voor meer onderzoek naar dit onderwerp. Duidelijk is wel dat muziek maken positieve effecten heeft voor alle leeftijden en in vele situaties. Ons volgende bedrijfsuitje bij Dijk & van Emmerik wordt dus – met een beetje geluk – de karaokebar. 🙂
Bronnen
Meer muziek in de klas – meermuziekindeklas.nl.
Theo Compernolle, Ontketen je brein. Hoe hyperconnectiviteit en multitasking je hersenen gijzelen en hoe je eraan kunt ontsnappen (2014).
Erik Scherder, Singing in the Brain (2017). NB meerdere passages uit dit artikel zijn afkomstig uit dit boek: aanrader.