Op de schaal van ingrijpende levensgebeurtenissen (Holmes & Rahe, 1957) staat ‘ontslag’ op nummer 8, ‘verandering in financiële toestand’ op 16 en ‘verandering van werk’ op 18. Om het maar eens volks te zeggen: gedwongen een nieuwe start maken is geen kattenpis. In de praktijk zien we dat de een er heel anders mee omgaat dan de ander als blijkt dat het werk dat iemand zo graag deed geen optie meer is.
Plan B: wat als je het werk van je eerste keuze niet meer kunt doen
De markt is veranderd. Of de inhoud of eisen van het werk zelf. Of je bent door een ongeluk of ziekte niet meer in staat om je lievelingswerk te doen. Hoe vind je dan een back-upplan? En hoe kun je hierin berusten of liever nog: ook in je nieuwe werk weer he-le-maal in je element komen? Wel, een succesvol plan B (of A2!) heeft zowel een aantal belangrijke psychologische, als praktische aspecten. Je leest er alles over in dit artikel.
Een succesvol plan B: de psychologische aspecten
Verlies van werk
Sommige mensen hebben meer tijd nodig om zo’n tegenslag te verwerken, willen nog vasthouden aan hun baan, aan hun collega’s en de identiteit die bij hun functie hoorde. Anderen willen juist zo snél mogelijk alles achter zich laten, doorgaan alsof het nooit gebeurd is. Het is goed om de ruimte te nemen om het verlies van je werk en alles wat daarbij hoorde te erkennen. Sta jezelf toe om je emoties te voelen, maar onderzoek ook je gedachten: zijn deze realistisch en helpend of juist gebaseerd op doemscenario’s?
Tegenslagen – zelfs de grote en oneerlijke – horen bij het leven. De kunst is je reactie erop te doorvoelen en de tegenslag een plek te geven. Vervolgens kun je samen met het verlies, het verdriet en bijvoorbeeld je angst voor verandering stappen zetten in de richting van nieuw, betekenisvol werk.
Zelfonderzoek
Nadat je de grootste schok van het wegvallen van je werk verwerkt hebt, biedt deze situatie ook mogelijkheden en kansen. Bijvoorbeeld de mogelijkheid om jezelf in een loopbaanonderzoek beter te leren kennen. Wie ben ik nu, wat kan ik en hoe kan ik mijn vaardigheden ook anders en/of elders inzetten? En, heel belangrijk: wat wí ik eigenlijk? Het biedt een kans om je tijd anders in te delen of eindelijk in die branche of functie aan de slag te gaan waar altijd al je interesse lag.
Jezelf anders bekijken
Door jezelf en je vaardigheden anders te bekijken, je interesses en waarden te onderzoeken kan een nare impactvolle gebeurtenis als het verlies van werk je tot een manier van werken en leven brengen die eigenlijk veel beter bij je past. Een fijne oefening uit onze loopbaancoaching is bijvoorbeeld het inventariseren van de successen die je in je leven behaald hebt (in je loopbaan, maar ook in vrijwilligerswerk en je privéleven).
Betere match
Maak een lijst van je succeservaringen, bijvoorbeeld twee uit je jeugdjaren en daarna voor iedere vijf jaar één. Een succes is niet per se iets dat in de ogen van anderen goed of inspirerend is, maar vooral iets dat jij persoonlijk als succes ervaart. Welke vijf ervaringen zijn voor jou het belangrijkst? Werk ze uit in situatie (wat speelde er?), taak (wat was jouw rol?), actie (wat deed je concreet?), resultaat (wat veranderde er?) en vaardigheden (welke vaardigheden zette je daarbij in?).
Naast dat het inventariseren van je grootste succeservaringen natuurlijk een goed, trots gevoel geeft, biedt het ook zicht op wat jij belangrijk vind om te doen en wat je capaciteiten zijn.
Een succesvol plan B: de praktische aspecten
Wat is er nodig?
Fijn als je er in je zelfonderzoek achter bent gekomen welke richting je uit wilt. Maar daarmee ben je er natuurlijk nog niet. Bij een plan B komen er daarna vaak nog een hoop praktische zaken om de hoek kijken. Ander werk kan een – al dan niet – tijdelijke stap terug in financiën en/of aanzien betekenen. Of het kan nodig zijn om voor omscholing terug de (online) schoolbanken in te gaan en een studie daarna tijdlang te combineren met de zorg voor je kinderen en tijdelijk werk. Voor sommige parttime opleidingstrajecten krijg je in het eerste jaar geen vergoeding. Om plan B succesvol te laten zijn, zijn dit zaken die je vooraf goed moet regelen en afstemmen met je eventuele partner of gezin.
Uitproberen en netwerken
Ga het werk eerst ook echt ervaren, zeker als er aan de overstap ook financiële en tijdsconsequenties zitten. We adviseren je het gewenste beroep eerst een tijdje mee te maken, bijvoorbeeld via een werkervaringsstage. Of kijk of iemand in je netwerk in deze branche werkt en vraag of je een aantal dagen met die persoon mee mag lopen.
Wanneer je van functie wisselt, is vaak ook een gedragsverandering nodig. Óók als je binnen hetzelfde vakgebied blijft. Denk aan een inhoudelijk adviseur die manager/leidinggevende wordt. Deze heeft heel andere competenties nodig: niet meer adviseren en beleid ontwikkelen, maar juist anderen kunnen aansturen, in hun kracht zetten, coachen en overzicht houden.
Doe het samen
Het komen tot een goed plan B, met alle stappen die daarbij horen, is voor veel mensen best een lastig traject. Daarom is het prettig om dit met iemand samen te doen. Met een (goed luisterende) partner, oud-collega of vriend, of ga eens praten met een loopbaancoach die je hierbij kan ondersteunen. Dit laatste hoeft je niet altijd geld te kosten, in sommige gevallen kun je een outplacement- of re-integratietraject tweede spoor volgen via je (ex-)werkgever. Ook zijn er verschillende tegemoetkomingen beschikbaar vanuit gemeenten, het UWV, de rijksoverheid en diverse sectoren.
Wij helpen je graag
Kom je er zelf of met hulp van bekenden niet uit? Bij Dijk & Van Emmerik bieden we zowel loopbaancoaching als outplacement- en re-integratietrajecten. Zo’n negentig procent van onze cliënten vindt op die manier nieuw werk, zowel bij bedrijven en instellingen als in de vorm van zelfstandig ondernemerschap.