Toen ik begin 20 was wist ik niet beter dan dat je, met alles wat je doet, altijd je best doet en streeft naar meer en beter. Maar tijdens mijn studie en eerste baan werden die normen steeds een stukje strenger en werd ik minder tevreden met mijn resultaten. Toen ik bijvoorbeeld mijn propedeuse had gehaald zonder herkansingen, kon ik niet bedenken dat ik het misschien wel goed had gedaan. Ik was alweer bezig met het volgende doel dat ik wilde behalen.
Geen titel is goed genoeg: over zelfvertrouwen
Al schrijvende denk ik: dit moet écht beter. Wat zal mijn werkgever vinden? Wie ben ik eigenlijk om dit blog te schrijven? Zal ik het maar laten zitten? In mijn werk en ook op andere gebieden wil ik het graag beter dan goed doen. De afgelopen jaren leerde ik als starter op de arbeidsmarkt en psycholoog in opleiding gelukkig steeds beter om te gaan met dit soort niet-altijd-helpende gedachtes en werd ik minder bang om fouten te maken. Ervaar jij veel spanning in je werk en kun je niet altijd genieten van je successen? In dit blog deel ik wat mij geholpen heeft. – door Kitty van der Ploeg
Het kan altijd beter
Misschien herken je het wel dat je op je werk mooie beoordelingen krijgt, maar er vervolgens enkel uithaalt wat dubbelzinnig kan zijn en wat je dus toch niet zo goed zou doen. En je dus je eigen conclusies trekt. Ikzelf kon bijvoorbeeld ook erg gespannen zijn als er iets fout was gegaan. Ik was bang dat ik die fout had gemaakt en als dat zo was, kon ik die schaamte – want zo voelde het – alleen verminderen door nog nét een stapje harder te lopen. Om mijn fout als het ware te compenseren.
Het grappige was dat als iemand anders een fout maakte, ik heel goed kon bedenken hoe menselijk dat eigenlijk is. We hanteerden vaak andere normen voor onszelf dan voor anderen.
Bij iemand anders
Hoe doen ze dat toch?
Maar in mijn omgeving ik zag mensen met veel passie hun werk uitvoeren, goede beoordelingen krijgen, tijd hebben voor interessante hobby’s, gezond leven en een goede vriend zijn. En ze leken ook nog minder ‘hard’ (of eigenlijk geforceerd) te werken dan ik. Hoe doen ze dat toch? Zelf werd ik, puur doordat ik het zo graag goed wilde doen, soms verlamd door de spanning om fouten te maken. Dat resulteerde erin dat ik regelmatig gewoon te moe was voor de andere belangrijke zaken in mijn leven.
Gezond versus ongezond
Dit soort gedachtes en de normen om te streven naar meer en beter, kunnen echter ook behulpzaam zijn en je veel opleveren. Het maakt je bijvoorbeeld vaak scherper en zorgt dat je goede resultaten behaalt. Het verschil zit ’m in een gezonde versus ongezonde portie ambitie en werkstandaarden. Wanneer je last hebt van een ongezonde portie kan het verlangen om handelingen perfect te doen obsessief worden. De angst om fouten te maken en verstijving zijn tekenen dat je te strenge of onrealistische normen hanteert.
Aan welke normen moet jij eigenlijk van jezelf voldoen op je werk? En helpen deze je?
Ontspannen werken
Inmiddels weet ik dat niet alle overtuigingen reëel zijn en als ze er zijn, hoe ik er het beste mee kan omgaan. Wat mij als eerste opviel is hoe vaak ik de woorden ‘moet’ en ‘altijd’ gebruikte, zwart-wit dacht en dan alleen wanneer het over mijzelf ging. Hoe realistisch is het dat je als je uitleg krijgt en het niet in één keer begrijpt, je het dus niet kan? En daarbij werd ik kritischer op verschillende gedachtes: hoe kan ik iets altijd goed doen? Ik heb toch ook rust en voeding en ontspanning nodig. Wat gebeurt er als ik geen ‘speeltijd’ meer heb?
Het hielp hierbij natuurlijk dat ik bij een HR-adviesbureau werk waar ik mijn adviseur-collega’s veelvuldig cliënten zag helpen met het leren accepteren van een bepaalde kant, het stimuleren van een andere kant, het laten inzien wat er bereikt is, het aanleren van zelfcompassie, het zien van relativerende perspectieven en het leren luisteren naar de eigen grenzen en signalen. Ook brachten mijn studie en werk me veel inzichten vanuit wetenschappelijk onderzoek die ik in de praktijk ben gaan toepassen.
Mijn tips
Mijn tips voor meer ontspanning in je werk:
- Zoek bij het inleveren van werk uit wanneer je werkgever of collega het voldoende vindt. Experimenteer hiermee! Moet je doorgaan tot je zelf vindt dat het oké is? Of kun je al iets eerder werk inleveren om te checken of het voldoende is?
- Zodra je gedachtes en gevoelens spanning of andere onaangename ervaringen opleveren, schrijf ze op, het liefst zo snel mogelijk, en lees ze daarna hardop voor. Aan jezelf of een persoon die je vertrouwt. Die persoon hoeft er niet perse op te reageren. Dit kan je helpen om te controleren of je gedachtes wel zo reëel zijn.
- Kies een specifieke gedachte die vaak terugkomt en waar je last van hebt. Werk die uit door de gedachte vragen te stellen als: wat zou er gebeuren als? Met wie vergelijk ik mij? Wat is het ergste dat er zou kunnen gebeuren?
- Realiseer je dat je gedachtes maar gedachtes zijn en zeker niet altijd waar. En veroordeel jezelf niet: streven en doorzetten zijn mooie eigenschappen; je bent er misschien zelfs net iets té goed in.
- Probeer eens iets te doen wat je eng vindt. Lijkt het je leuk om op je werk een specifieke taak op te pakken, maar ben je bang om te falen? Doen! Maar begin met iets kleins. Het is niet erg als het niet in één keer lukt, dit helpt je eraan te wennen dat je net zo menselijk bent als je collega’s en fouten mag maken. Als je een fout maakt, betekent dit niet direct dat je hebt gefaald of dat je het niet kunt. En het leuke is: door te doen, krijg je hiervoor bewijs.
- Loop je vast? Bespreek het met je leidinggevende. Of als dat een brug te ver is, vraag eerst advies bij bijvoorbeeld een vertrouwde collega. Even terug naar mijn eigen werksituatie: bij mijn huidige werkgever heb ik gezien hoe fijn het is wanneer er een werkomgeving is gecreëerd die veilig is. Een werkomgeving waarin je open kunt zijn, waar je gezien wordt en je de ruimte krijgt om je te ontplooien en te leren.
Vraag jezelf:
Als laatste zou ik je daarom willen uitdagen om eens na te denken hoe belangrijk een werkomgeving voor jou is, welke waarden voor jou belangrijk zijn, wat je nodig hebt om prettig te kunnen functioneren en hoe je jouw ideale werkgever en leidinggevende voor je ziet. Wellicht ken je organisaties waarmee je veel waarden deelt en kun je na het beantwoorden van deze vragen ook organisaties schrappen. Zeker interessant als je aan het solliciteren bent, maar ook voor eventuele latere stappen in je loopbaan als je nu een prima werkplek hebt.
Je hoeft het niet alleen te doen
Herken je dingen uit mijn verhaal en kun je hulp gebruiken? Of wil je oriënteren of hulp zinvol kan zijn? In alle eerlijkheid durf ik te zeggen dat mijn collega’s bij Dijk & Van Emmerik je kunnen helpen.