Alles onder controle? Omgaan met dingen buiten je macht

De Amerikaanse psycholoog/onderzoeker Julian B. Rotter ontwikkelde over dit onderwerp een theorie: de locus of control. In zijn vroege onderzoek ontdekte hij dat mensen zich anders gedroegen bij verschillende taken of spelletjes, afhankelijk van of iemand geloofde dat zijn of haar succes afhing van vaardigheid of van geluk. Geloofden de deelnemers vooral dat hun succes afhing van hun vaardigheden, dan werkten ze hard en verbeterden ze zichzelf. Dit noemt Rotter de interne locus of control. Dachten ze dat het succes afhing van geluk, dan werkten ze niet hard en verbeterden ze niet. Dit noemt Rotter de externe locus of control.

Je kunt dus zeggen dat iemand met een interne locus of control gelooft dat hij zelf zijn eigen leven bepaalt. En dat iemand met een externe locus of control gelooft dat zijn leven wordt bepaald door externe factoren zoals de omgeving of het lot.

Wat voor mij goed werkt bij een onverwachte tegenslag is de focus verleggen naar de dingen die op dat moment wél te beïnvloeden zijn. Tegelijkertijd is het goed om je te realiseren dat je ook weer niet alles op je schouders hoeft te nemen (volledige interne locus of control). Sommige dingen komen, helaas, wel echt door een externe factor. Ook dat kun je echter weer van twee kanten bekijken. Je realiseren dat iets door een externe factor komt, kan ook rust geven: ‘Dit is niet aan mij’. Zaken waar je wél invloed op kunt uitoefenen zijn:

1. Je reactie

Je bepaalt zelf hoe je reageert en omgaat met een situatie. Stel dat je in een werksituatie terechtkomt die je niet fijn vindt. Je kunt je dan steeds verbijten, maar je kunt ook zelf actie ondernemen door bijvoorbeeld hierover in gesprek te gaan met je leidinggevende. Realiseer je dat er meer invloed uit te oefenen is dan je wellicht denkt. Als je denkt dat je geen of weinig macht hebt, bedenk dan hoeveel invloed één mug kan hebben in je slaapkamer. Je zorgt grotendeels zelf voor je eigen geluk, dus geloof in jezelf en wees proactief.

2. Jezelf oefenen in acceptatie

‘Accepteer de dingen die niet je kunt beïnvloeden en niet kunt veranderen.’ Dit is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ikzelf blijf het soms lastig vinden om dingen te accepteren zoals ze zijn, maar er zijn veel tools die helpen! Mij helpt het bijvoorbeeld om te relativeren en toch te zoeken naar mogelijkheden. Toen ik corona kreeg was dit bijvoorbeeld een hele helpende gedachte: ‘natuurlijk is het vervelend dat ik dingen nu moet laten liggen, maar ik ben niet ernstig ziek en op het werk zullen ze het vast wel redden.’

Schrijf feiten op

Werkt relativeren in je hoofd niet en blijf je gefrustreerd en piekeren? Schrijf dan eens wat feiten op. Feitelijke informatie over zaken waar je wel invloed op hebt, bijvoorbeeld de keuzes die je maakt, wat je eet, hoe je naar jezelf kijkt. En dingen die buiten je macht liggen: het weer, je leeftijd, hoe de wereld is georganiseerd. En lees dat vervolgens hardop voor jezelf voor. Dit helpt je om het verschil te zien tussen de realiteit en wat er allemaal in je hoofd speelt.

Ga voor een middenweg

Mijn advies: ga voor een middenweg. Werk vooral aan een interne locus: je kunt meer controleren dan je denkt. Maar vergeet niet dat soms ook de externe locus een rol speelt: je mag de dingen loslaten die je niet kunt beïnvloeden. Onderscheid deze van elkaar en focus je op hetgeen binnen je macht ligt.

Mocht je in je werk of studie problemen ervaren met dit onderwerp, moeite hebben met plannen of op een andere manier vastlopen, neem dan contact met ons op. We helpen je graag verder.